KilonioOrt (im Register)HamburgumOrt (im Register)XIV. Kal. Novemb.Abkürzungsauflösung: Kalendas Novembris Juliani M DC LXVI.Im Text erwähntes Datum: 19.10.1666 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Julianisch
Generose domine, fautor honoratissime!
Literas tuas mathematum professori academiae KiloniensisOrt (im Register) tradendas, spectabilis quondam facultatis philosophicae decanus beat. memor.Abkürzungsauflösung: beatae memoriae mihiPerson (im Register), utpote cui a serenissimo nostro nutritio ac principe munificentissimo haec sparta benignissime commendata est, obtulit, ex quibus abunde benevolus tuus in academiam nostramSachbegriff (im Register) affectus videre est, dum mihi homini in his regionibus noto, et tibi adhuc incognito, dextram injicere, et ad sententiam de cometaHimmelserscheinung (im Register) in splendidissimis, quae cogis, comitiis, dicendam, amica humanitate invitare haud subdubitas. Quamvis autem eo tempore, quo stella ista mirabilisHimmelserscheinung (im Register) rerum naturalium imperitis terrorem incutiebat, iter BelgicumOrt (im Register) ingressus, instrumentis ad ejusmodi observationes necessariis, destitutus fuerim, nihilominus ea, quae tum RinteliiOrt (im Register) agens observavi praesente domino Gerhardo Waltero MolanoPerson (im Register)S. S. theolog.Abkürzungsauflösung: sacrosanctae theologiae doctoreSachbegriff (im Register) et matheseosSachbegriff (im Register) ibidem prof. publ.Abkürzungsauflösung: professore publico amico meo magno, fideliter communicanda esse duxi, ea spe fretus fore, ut non tam ex relatione hac animum meum, quam ex animi promtitudine relationem aestimes.
Die X. Decembris anni Juliani MDCLXIV Im Text erwähntes Datum: 20.12.1664 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianischsupra laudatum dominum MolanumPerson (im Register) accesseram, in cujus museo nescio quis studiosorum mentionem faciebat cometaeHimmelserscheinung (im Register) praecedenti nocte visi. Uterque igitur nostrum cupidus videndi novam stellamHimmelserscheinung (im Register), subsequentibus noctibus summo cum desiderio tempus orientis stellae exspectabamus, sed ob nubila non nisi XVI demum die DecembrisIm Text erwähntes Datum: 26.12.1664 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: GregorianischIm Text erwähntes Datum: 26.12.1664 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch videre concessum prope horizontem meridionalem, supra quem cometaHimmelserscheinung (im Register) elevatus erat 7. circiter gradus eo tempore, quo cor HydraeHimmelserscheinung (im Register) 30° 20' elevatum deprehendebatur. CaudaHimmelserscheinung (im Register) erat admodum longa, ob maximum radiorum solarium in cometam incidentium angulumHimmelserscheinung (im Register), in fine latior rariorque.
Sequenti dieIm Text erwähntes Datum: 27.12.1664 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch citius oriebatur, sed ob ingruentem nebulam plura eo et sequentibus diebus adnotare haud licebat.
Die XXII. DecembrisIm Text erwähntes Datum: 01.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: GregorianischIm Text erwähntes Datum: 01.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch autem jucundissimum se offerebat spectaculum. StellaHimmelserscheinung (im Register) enim nostra sine cauda in fluvio EridanoHimmelserscheinung (im Register) apparebat, non procul a stellis istis, quae quartae magnitudinis censentur et 25° circiter ♉ Tauri sub latitudine Australi 27. praeter propter locantur. Adeo velox autem cometaeHimmelserscheinung (im Register) cursusHimmelserscheinung (im Register) videbatur, et quidem contra ser. sign.Abkürzungsauflösung: seriem signorum ut singulis horarum quadrantibus locum mutaret, quemadmodum ex adjecto schemate A.Brief patet.Brief
Die sequ.Abkürzungsauflösung: sequentiXXIII. Decembr.Abkürzungsauflösung: DecembrisIm Text erwähntes Datum: 02.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianischhora decima 15' elevabatur cometaHimmelserscheinung (im Register) 27° 0'Sachbegriff (im Register). Hora decima 45' ferme integrum gradum c. s. s.Abkürzungsauflösung: contra seriem signorum processisseHimmelserscheinung (im Register) videbatur.
Diebus XXIIXIm Text erwähntes Datum: 07.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch, XXXIm Text erwähntes Datum: 09.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch, XXXIIm Text erwähntes Datum: 10.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: GregorianischDecemb.Abkürzungsauflösung: Decembris nec non die II. Januarii; sequentis ann.Abkürzungsauflösung: anni M DC LXVIm Text erwähntes Datum: 12.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch caput CetiHimmelserscheinung (im Register)trajecit eo modo, qui in schemate B delineatus est.
Die IV. Januar.Abkürzungsauflösung: JanuariiIm Text erwähntes Datum: 14.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch (hor. 9° 15'.) cum humerus AurigaeHimmelserscheinung (im Register) medium caeli occuparet, erat elevatio cometaeHimmelserscheinung (im Register) 29° 0Sachbegriff (im Register)'.
Die V. Jan.Abkürzungsauflösung: JanuariiIm Text erwähntes Datum: 15.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch(hor. 5. 0') elevabatur cometaHimmelserscheinung (im Register) in ipso meridiano 47° 45'Sachbegriff (im Register): cum simul sinister Andromedae pesHimmelserscheinung (im Register) etHimmelserscheinung (im Register) basis trianguli borealis culminare viderentur.
Die IIX. Jan.Abkürzungsauflösung: JanuariiIm Text erwähntes Datum: 18.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch (hor. 5. 30') cum Lino Septentrionali et cornu Arietis constituebat triangulum isoscelium, cometaHimmelserscheinung (im Register) in angulo recto laterum constituto.
Die IX. Jan.Abkürzungsauflösung: JanuariiIm Text erwähntes Datum: 19.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch hor. 5. 30' ferme in ipso Meridiano elevabatur 49° 30'Sachbegriff (im Register) et situm ad alias stellas non mutasse videbatur.
Die XV. Jan.Abkürzungsauflösung: JanuariiIm Text erwähntes Datum: 25.01.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianischhor. 6. 0'. erat in 26° 45' ♈Abkürzungsauflösung: Arietis,Sachbegriff (im Register)latit. septentr.Abkürzungsauflösung: latitudine septentrionali 3° 0'Sachbegriff (im Register), si BeyeriPerson (im Register) UranometriaeWerk (in der Bibliografie) anno 1603 editae fides habenda.
Die XXV. Jan.Abkürzungsauflösung: JanuariiIm Text erwähntes Datum: 04.02.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianisch hora sexta 0' cometaHimmelserscheinung (im Register) denuo se sistebat in linea recta cum nodo lini septentrionalis et stella quinti ordinis in collo Arietis .
Die II. Febr.Abkürzungsauflösung: FebruariiIm Text erwähntes Datum: 12.02.1665 (nach Gregorianischem Kalender); im Text verwendeter Kalender: Gregorianischhora sexta paulatim versus Septentrionem promotus apparebat in linea recta cum nodo lini septentrionalisHimmelserscheinung (im Register) et stella quartae magnitudinis in aure dextra Arietis. Reliquo tempore ob viciniam SolisSachbegriff (im Register) visui se subduxit.
Istae fuerunt observationes RinteliiOrt (im Register)
habitae, quae in schemateSachbegriff (im Register) C. ob oculos
ponuntur. Subsequente Aprili cum Lugduni
BatavorumOrt (im Register) essem, noster cometa se denuo
conspiciendum praebebat in capite Andromedae, et quidem motus s. s. s.Abkürzungsauflösung: secundum seriem signorum haut aliter, ac antea supra laudato domino MolanoPerson (im Register)RinteliiOrt (im Register) valedicturus praedixeram,
cujus observationis delineationem figuraSachbegriff (im Register)
D. suppeditat.
Praemissis his observationibusHimmelserscheinung (im Register)
qualibus qualibus, pauca de generationeHimmelserscheinung (im Register), motuHimmelserscheinung (im Register), figuraHimmelserscheinung (im Register) et effectuHimmelserscheinung (im Register) nostri cometaeHimmelserscheinung (im Register) adjiciam.
Tam vasta corporaSachbegriff (im Register) et motui primoSachbegriff (im Register)
obtemperantia ex terra generari, ut
AristotelesPerson (im Register) aliique
putant,Himmelserscheinung (im Register) ridiculum videtur. Satius ergo esse arbitror, si quis dicat
illas stellas non eo tempore gigni, cum apparere incipiunt, nec tunc destrui;
cum videri desinunt; sed vel ab initio mundi creatas fuisse, et in remotissimis mundi regionibus
aberasse, interdum vero terrae nostrae adpropinquare et sub conspectum
venireHimmelserscheinung (im Register); propius autem accedentem, a SoleSachbegriff (im Register), quem unicam secundorum mobilium caussam esse
arbitror, repelli, et oculis nostris subtrahi: Vel in tempore ex stellis quibusdam fixisSachbegriff (im Register) ortas esse,
quae nubibus ac maculisSachbegriff (im Register) densis, quibus
noster quoque Sol interdum laborare deprehenditur, victae proprium locum servare
nequeunt, et propterea vicinarum stellarum impulsionibus obsequium praestare
coguntur; saepius autem accidere, ut ejusmodi cometaHimmelserscheinung (im Register)maculasSachbegriff (im Register) istas, quibus involutus est,
suo calore consumat, fixumque denuo locum ad tempus occupet, cujusmodi stella superiori seculo a Tychone BraheoPerson (im Register) in Cassiopeja
observataHimmelserscheinung (im Register) fuit, quae tamen haud diu durare potuit, sed maculis in dies crescentibus
circa finem multum de splendore remisit, et tandem penitus maculis
obscurata a vicinis stellis abacta et nostris oculis subducta
fuit.
Rationibus tam physicis, quam astronomicis etiam persuasus autumo, cometam
tempore apparitionis in illo spacio motum
fuisse, quod continetur inter sphaeram Saturni et stellas fixasHimmelserscheinung (im Register).
Nam si intra sphaeram Saturninam
extitisset, plus de motu quo Sol omnes planetas movet, adsumsisset,
vel etiam contrario suo motu motibus planetarum aliquam anomaliam
impressisset.
Parallaxis quoque
aliqua observata fuisset, quam observationibus diversorum astronomorum collatis nondum
animadvertere potui.
Lumen cometaeHimmelserscheinung (im Register) non nisi mutuatum
esse a SoleSachbegriff (im Register) arbitror, quale etiam est
omnium planetarumSachbegriff (im Register). Coma vero et cauda oriuntur ex refractione
luminis reflexiHimmelserscheinung (im Register); quapropter figurae illarum pro diverso Solis adspectu mutantur, et
quidem, in oppositione Solis cauda cometae minima vel nulla apparet, quia sub minimo reflexionis
angulo videtur. Ut ex figura E. patet. Hinc noster cometaHimmelserscheinung (im Register) ab initio apparitionisHimmelserscheinung (im Register) longissimam
vibrabat, quia terra longissime aberat a linea SolemSachbegriff (im Register) et cometam connectente. Circa finem autem Decembris
stella nostra, et minor, et cum brevissima caudaHimmelserscheinung (im Register) apparebat, quia terraSachbegriff (im Register)
remotior erat, quam antea, et insuper LunaSachbegriff (im Register) lumine suo debile nostri cometaeHimmelserscheinung (im Register) lumen multum debilitabat. LunaSachbegriff (im Register) recedente cauda renasci coepit, quae tamen pariter cum ipso
capite minori forma apparebat, donec ab appropinquante Sole penitus tegi
coeperit, usque ad mensem Aprilem, quo ex altero latere Solis radios egrediens
denuo se nobis conspiciendum praebebat, rubicundam ex aurora mutuans faciem.
MotumHimmelserscheinung (im Register) facilius et felicius
explorari haut posse puto, nisi per duplicem terrae motumSachbegriff (im Register), diurnum
nempeSachbegriff (im Register) et annuumSachbegriff (im Register), cui si
accedat simplex cometae motus a meridie versus Septentrionem, oritur varius
stellae hujus motus, qui ab initio S. S. S.Abkürzungsauflösung: secundum seriem signorum deinde C. S. S.Abkürzungsauflösung: contra seriem signorum et tandem iterum S. S. S.Abkürzungsauflösung: secundum seriem signorum fuit: eodem ferme modo, quo
planetae modo directi, modo retrogradi, modo veloces, modo stationariiSachbegriff (im Register)
apparent.
Ad operationem quod
attinetHimmelserscheinung (im Register), spectatores hujus phoenomeni in diversissimas abeunt
sententias, dum alii non tantum naturales,
sed et morales ac supernaturales effectus ipsi superstitiose adscribere non
erubescuntSachbegriff (im Register); alii vero omnem operandi facultatem denegant. Si autem
libere, quid sentiam, dicendum, neutri parti calculum meum adjicere possum, sed mediam viam
eligo. Corpora enim haec admodum magna, terram nostramSachbegriff (im Register) per lumenSachbegriff (im Register) a
Sole receptum et ad nos reflexum afficere, certo certius est. Politicas autem mutationesSachbegriff (im Register) inducere
posse, minus verosimile est, nisi quis influentiis ejusmodi temperamenta
hominum, a quibus plerumque moresSachbegriff (im Register)
dependent, alterari statuat, quod equidem non penitus negatum eo; nihil tamen
certi de hac vel illa regione conjici posse censeo.
Coronidis loco pauca addere debui de stella (num nova, nec ne,
dubito) ante aliquot hebdomadas in linea recta cum cingulo Andromedae a me
primum observataHimmelserscheinung (im Register). Locus ex addito schemate D.
melius innotescet. Nudis oculis nubecula esse videtur. Per tubumSachbegriff (im Register) vero decempedalem, instar cometae caudam a Sole avertentis apparetHimmelserscheinung (im Register); cum tamen
reliquas nebulosas idem tubus ex multis
stellis minoribus compactas esseHimmelserscheinung (im Register) testetur. Quod autem nihil de hoc
phoenomeno in lucem ediderim, unica causa fuit imperceptibilis hactenus situs
mutatio, quae ob solitariam observationem cogitationes de eodem suspendit.
Haec sunt generosissime domine, quae a me tum temporis peregrino et
necessariis adminiculis destituto expectari potuerunt. Maximopere autem rogatum
te velim, ut cunctationem in responsione admissam sinistre ne accipias. Altera
enim observationumHimmelserscheinung (im Register) in BelgioOrt (im Register) habitarum pars vix ante duos
menses mihi a meis ex patria pariter cum aliis reculis transmissa est, quo
tempore sine mora respondissem, nisi phoenomenon ante descriptum remoram
injecisset.
Sed vale et favore jam coepto ulterius prosequi ne desine
Nobiliss. tui nom.Abkürzungsauflösung: Nobilissimi tui nominis perpetuum cultorem Samuelem Reyherum Utr. J. D. et Math. Prof.Abkürzungsauflösung: utriusque juris doctorem et matheseos professorem